Ο ΑΓΙΟΣ ΕΘΝΟ-ΙΕΡΟΜΑΡΤΥΣ
ΠΛΑΤΩΝ
Η
ΕΘΝΙΚΟΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ ΤΟΥ ΔΡΑΣΗ
ΣΤΗΝ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ
ΑΘΗΝΑΙ 1997
Ἡ ἐκ πατρός συγγένειά μου μέ τόν Ἅγιο
Ἐθνοιερομάρτυρα Πλάτωνα Αϊβαζίδη καί ἡ ἐκ μέρους τοῦ Προηγουμένου τῆς Μονῆς
Θεοφιλεστάτου Ἐπισκόπου Τράλλεων κ.Ἰσιδώρου,στόν óποῖον καί ἔχω ἀφιερώσει τήν
μελέτη μου αὐτή, ἐναπόθεση στούς ἀσθενεῖς καί ἀδυνάτους ὤμους μου τοῦ τιμίου
ὀνοματός του κατά τήν μοναχική μου κουρά, ἀπετέλεσαν τήν αἰτία τῆς συγγραφῆς
τοῦ δευτέρου πονήματος μου.
Εἰναι ἀλήθεια ὄτι τά χρόνια πού πέρασαν ἀπό
τά τραγικά γεγονότα τῆς Μικρασιατικῆς καταστροφῆς δέν ἔσβησαν ἀλλά θέριεψαν τήν
μνήμη μας καί αὔξησαν τό ἐνδιαφέρον μας γιά περισσότερη γνώση τῆς ἰστορικῆς
αὐτῆς περιόδου πού δυστυχῶς δέν διδαχθήκαμε στά σχολεῖα μας. Ἡ ἀνάγκη
συντήρησης τῆς ἐθνικῆς μας μνήμης μέσα από τήν σύγχρονη ἰστορία ,ἀλλά καί ἡ
κατάταξη στή χορεία τῶν ἱερομαρτύρων τῶν ἠγετικῶν πνευματικῶν μορφῶν τοῦ ἐκεῖ
Ἐλληνισμοῦ πού πρῶτες ὀδηγήθηκαν στό μαρτύριο, ἀξίωσαν τήν Πάτμο νά συνδεθεῖ μέ
τίς άλησμόνητες πατρίδες μέσω τοῦ συμπατριώτου μας Ἀρχιμανδρίτου Πλάτωνος
Αϊβαζίδου πού ἀπό τά σοκάκια τοῦ Μάγκουρη καί τῆς Ὑπαπαντῆς ἔφθασε στήν
Κωσταντινούπολη καί μετέπειτα στήν Καστοριά γιά νά άντισταθεῖ στά χρόνια τοῦ
Μακεδονικοῦ ἀγῶνος καί τοῦ ἐθνικοῦ ξεριζώματος.
Στήν Αμάσεια επειτα ως Πρωτοσυγκελλος του
ηρωικου Μητροπολιτου Γερμανου Καραβαγγελη θα δώσει τήν ἡρωϊκή του μαρτυρία στήν ἁγιοτόκο γῆ τοῦ Πόντου καί θα κοσμήσει
τήν Ἐκκλησία καί τήν Πατρίδα του μέ τό μαρτυρικό του τέλος ὑπέρ πίστεως καί
πατρίδος.Στό τέλος περιλαμβάνεται ἡ Ἱερά Ἀκολουθία στην μνήμη του γραμμένη ἀπό
τόν Ὑμνογραφο κ,Χαράλαμπο Μπούσια Δρ.Χημικοῦ.
ΤΑ ΜΕΤΟΧΙΑ
ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ ΠΑΤΜΟΥ
ΑΘΗΝΑΙ 2000
-Ή μελέτη μου αυτή πού περιγράφει τήν
ιστορική διαδρομή, ἐξέλιξη καί λειτουργία τῶν Μετοχίων τῆς Μονῆς Πάτμου κατά
τούς βυζαντινούς, μεταβυζαντινούς καί νεωτέρους χρόνους ἀποτελεῖ τόν τελευταῖο
καρπό τῶν μεταπτυχιακῶν μου σπουδῶν .
Ἔχει ἀποσπάσει μέχρι σήμερα πολύ καλές
κριτικές λογω των στοιχείων πρωτοτυπίας
πού περιέχει ἀφοῦ ὅλες οἰ πληροφορίες προέρχονται ἀπό αυτοκρατορικά
ἔγγραφα, ἔγγραφα δημοσίων λειτουργῶν, ἀρχειακούς κώδικες, ἐπιστολές, κατάστιχα,
πρακτικά κλπ .καί πού προκαλοῦν ίδιαίτερο ἐνδιαφέρον ἀφοῦ παρουσιάζουν τήν
ἐμβέλεια τῆς Μονῆς Πάτμου στό ἐλλαδικό καί ἐκτός αὐτῆς χῶρο, βοηθοῦν στήν
διερεύνηση τῆς οίκονομικῆς καί κοινωνικῆς ίστορίας τῶν διαφόρων έλληνικῶν
νησιῶν καί περιοχῶν πού ἰδρύθηκαν τά μετόχια, παρουσιάζουν τίς ἀμφίδρομες
σχέσεις τῶν μοναχῶν καί τῶν νησιωτῶν αλλά καί τόν καθοριστικό ρόλο τῶν μετοχίων
στήν μακραίωνη ζωή , πνευματική καί
ὑλική ἀκμή, δραστηριότητα καί ἰστορία τῆς Μονῆς καί διαφωτίζουν τήν καταξιωμένη
χιλιόχρονη παρουσία της στά ἐκκλησιαστικά δρώμενα κάθε έποχῆς.
Ἀφιέρωσα δέ τήν μελέτη μου αὐτή στόν ἀοίδιμο
Μητροπολίτη Ἀθηνῶν Γερμανό Καλλιγᾶ ἀδελφό τῆς Μονῆς μας, γιά νά συνδέσω τήν
πνευματική μου καταγωγή μέ τόν τόπο τῆς ἐκκλησιαστικῆς μου διακονίας.
ΤΑ ΙΕΡΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ
ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ
ΑΘΗΝΑΙ 2003
Μέ τήν μελέτη αὐτή ἐξετάζονται συνοπτικά τά
ἐπτά ἱερά μυστήρια τῆς Ἐκκλησίας μας δηλαδή τό Βάπτισμα, τό Χρίσμα, η Ἱερωσύνη, ἡ
Μετάνοια, ὁ Γάμος, τό Εὐχέλαιο και ἡ Θεία Εὐχαριστία.
Με θεολογικό τρόπο ἀλλά σέ κατανοητή γλὼσσα,
θελήσαμε νά γνωρίσουν οί εὐλαβεῖς ἐνορίτες μας και κυρίως τά νέα παιδιά τῶν
Κατηχητικῶν μας Σχολείων τήν ἀξία τῶν μυστηρίων και την ἀναγκαιότητα τῆς
συμμετοχῆς των σ’ αύτά,ἀφοῦ με τίς θεοφόρες αὐτές πράξεις τῆς Ἐκκλησίας ἡ φύση
τοῦ ἀνθρώπου ἀνακαινίζεται ,καινουργεῖται,θεουργεῖται και οἱ ἄνθρωποι γίνονται
μέτοχοι ζωῆς αἰωνίου.
ΕΚΚΛΗΣΙΑ
Ἡ ἀνακαίνιση
τοῦ κόσμου και ἡ πληρότητα τῆς ζωῆς
ΑΘΗΝΑΙ 2005
Εἷναι μιά συλλογή ὀμιλιῶν πού ἀναπτύχθηκαν σέ Ἐνοριακές Συνάξεις φοιτητῶν καί ἐπιστημόνων πάνω σε θεολογικά,πνευματικά και ἑορτολογικά θέματα.
Σέ ἀπλή γλῶσσα ἐξετάζονται σύμφωνα μέ τήν Ἁγία Γραφή ,τήν Παράδοση καί τούς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, βασικές ἀλήθειες τῆς πίστεως μας ἀλλά και τρόποι βίωσης τοῦ θρησκευτικοῦ φρονήματος καί τῆς ὀρθόδοξης πνευματικότητας.
Ο ΕΘΝΕΓΕΡΤΗΣ
ΠΑΤΡΙΑΡΧΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑΣ ΘΕΟΦΙΛΟΣ Ο Β΄
ΑΘΗΝΑΙ 2006
Οταν
πῆρα τήν ἀπόφαση νά ἀσχοληθῶ ἐπιστημονικά στά πλαίσια τῆς ἐκπόνησης τῆς
διδακτορικῆς μου διατριβῆς, μέ τήν ζωή καί τήν δράση τοῦ Πατριάρχου Θεοφίλου, κατόπιν
εγκρίσεως των συμβούλων καθηγητων μου, γνώριζα πολύ λίγα μπροστά σ’ ὅλα αὐτά ,
πού ἡ ἔρευνά μου στή συνέχεια ἀνακάλυψε. Τά στοιχεια πού συνέλλεξα τό ἕνα μετά τό ἄλλο, ἀπετέλεσαν
κατά τήν συγγραφή τῆς διδακτορικης διατριβῆς μου πάζλ πληροφοριῶν , πού ἡ ἐκ
τῶν ὑστέρων κριτική ἀξιοποίησή καί ἀναλυτική παρουσίασή τους , μέ ἔθεσε μπροστά
σέ μιά ἐντονη καί πληθωρική ἐκκλησιαστική προσωπικότητα, καθόλου τυχαῖα γιά τήν
ἐποχή ἐκείνη.
Ἕναν
Πατριάρχη πού ἡ ἐκκλησιαστική καί ἐθνική του δράση τόν κατέστησαν ἀληθινό
ἐκκλησιαστικό καί ἐθνικό ἡγέτη γιατί ὅπως γράφει ὁ Παστέρ «ἀληθινοί ἡγέτες καί
ὀδηγοί τῆς ἀνθρωπότητας δέν εἶναι ὅσοι καταπλήσσουν μέ τή σοφία τους ἤ φοβίζουν
μέ τή δύναμή τους,ἀλλά ὁσοι τή συναρπάζουν μέ τήν προσφορά τους» καί ἡ προσφορά
τοῦ Θεοφίλου ὑπῆρξε μεγάλη , πολυσχιδής καί πολύτιμη γιά τήν Ἐκκλησία καί τό
Γένος μας.
Ἔτσι
γιά δύο ὁλόκληρα χρόνια παράλληλα μέ τά ἄλλα καθήκοντά μου ἐρευνοῦσα ,
μελετοῦσα καί ἀξιολογοῦσα στίς βιβλιοθῆκες τῶν Άθηνῶν, καί τήν περίοδο τῶν
θερινῶν διακοπῶν μου στήν πλούσια βιβλιοθήκη τῆς Μονῆς Πάτμου,ὅτι ἰστορικό
στοιχεῖο θά φώτιζε τήν προσωπικότητα τοῦ ἐν λόγω Πατριάρχη καί θά μέ βοηθοῦσε
στήν συλλογή πληροφοριῶν στήν δύσκολη άπό ίστορικῆς πλευρᾶς λόγω ἐθνικῶν
συγκυριῶν ἐποχῆς πού ἔζησε .
Ἕτσι:
α)Τά βιογραφικά του στοιχεῖα ,τά νεανικά του
ἔτη καί ἡ ἐκκλησιαστική του ἀνέλιξη καί δράση στήν Αἴγυπτο
β)Οἱ ἐναγώνιες πρωτοβουλίες του γιά τήν
ἐδραίωση τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας καί ἐκπαίδευσης στήν Αἴγυπτο σάν θεμελιώδεις μέ
τήν Ὀρθόδοξη πίστη προυποθέσεις τῆς ἐθνικῆς ὕπαρξης τῶν Ἑλλήνων.
γ)Ἡ
κοινωνική πολιτική καί ἡ διπλωματία πού ἄσκησε κατά τά ἔτη τῆς
Πατριαρχείας του γιά τήν ἴδρυση στήριξη καί ἀνάπτυξη τῶν ἑλληνικῶν κοινοτήτων.
δ)Ἡ ἐθνική του δράση στόν ἀγώνα γιά τήν
ἀπελευθέρωση τοῦ Ἔθνους καί ἡ συμβολή
του ὡς Φιλικοῦ στήν ἐπιτυχία τῆς Ἐπαναστάσεως μέ τήν βοήθεια τῶν Αίγυπτιωτῶν
Ἑλλήνων καί Πατμίων Φιλικῶν.
ε)Τό ἄγνωστο ἔως σήμερα συγγραφικό του ἔργο
ἔκφραση τῆς ἀγωνίας του γιά τήν διδασκαλία
τῆς ὀρθῆς καί ἀκαινοτομήτου πίστεως μας καί τῆς αὐστηρᾶς τηρήσεως τῆς
ἐκκλησιαστικῆς τάξεως καί παραδόσεως τόσο στό Πατριαρχεῖο Ἀλεξανδρείας ὅσο καί
στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος,
ἀπετέλεσαν τούς βασικούς ἄξονες τῆς μελέτης
μου,πού γράφηκε μέ ἐπιστημονικό μέν τρόπο ἀλλά σέ καθομιλουμένη γλῶσσα ,ὥστε νά
κατανοεῖται καί ἀπό ἀναγνῶστες χωρίς ἰδιαίτερες γνώσεις.Οἱ ἱστορικές ἀναφορές
καί οἱ ἐπεξηγηματικές ὑποσημειώσεις ἔγιναν γιά νά κατανοήσει ὁ ἀναγνώστης, σέ
ποιά ἐποχή ἔζησε,κάτω ἀπό ποιές συνθῆκες ἀγωνίσθηκε καί ποιά πρόσωπα ἔπαιξαν
ρόλο στήν πορεία του.
Στά
κείμενα μου θά διαπιστώσετε ὅτι ἀφήνω πολλές φορές νά μιλήση ὁ ἴδιος ὁ
Πατριάρχης, γιά νά θαυμάσουμε ἀφ’ἑνός τήν σκεπτική του,ἀλλά καί γιά νά
ἀπολαύσουμε ἀφ’ἐτέρου τούς γλωσικούς ἰδιωματισμούς τῆς ἐποχῆς του.Ἰδιαίτερη
φυσικά προσοχή δίνω στήν έκδίπλωση τῆς ἐθνικῆς του δράσης,γιατί θεωρῶ χρέος μου
νά ὑπενθυμίσω,ἔστω κι ἄν ἐνοχλοῦνται κάποιοι προδευτικοί, ὅτι στά δύσκολα
χρόνια τῆς δουλείας οἱ κληρικοί παρά τά μορφωτικά τους κενά ,εἶχαν ἀναλάβει τήν
ἐκπαίδευση καί τήν ἐθνική ἀφύπνιση τῶν ὑποδούλων.
Ὁ
σύνδεσμος Ἑλληνισμοῦ καί Ὀρθοδοξίας σφυριλατίθηκε μέσα στούς αἰῶνες ἀδιάσπαστα
καί ἀρμονικά στή συνείδηση τοῦ Ἔθνους μέσα ἀπό κοινούς ἀγῶνες ,πόνους, χαρές
,θριάμβους καί συμφορές.Κι’ὁ σύνδεσμος αὐτός ἔγινε ἀκόμα πιό δυνατός κατά τήν
διάρκεια τῆς ἀπάνθρωπης τουρκικῆς σκλαβιᾶς τῶν τετρακοσίων χρόνων.Τότε καί πάλι
ἡ Ἐκκλησία ,δεινοπαθώντας κι ἐκείνη, στάθηκε σάν στοργική μάνα κοντά στό
λαό,τόν κράτησε ἐνωμένο ,τόν ἀνύψωσε πνευματικά καί ἡθικά. Ἔτσι σάν ἐπιστέγασμα
τῆς συνεργασίας αὐτῆς σάν ἀγλαός καρπός της ἤρθε ἡ Ἐπανάσταση τοῦ 1821,τό πιό
σπουδαῖο γεγονός στήν ἱστορία τῆς Νεώτερης Ἑλλάδος καί ἡ ἀφετηρία τῆς
δημιουργίας καί τῆς ἀναγέννησης τοῦ Ἑλληνικοῦ κράτους.
Ὁ
Πατριάρχης Θεόφιλος δέν προσαρμόστηκε ποτέ στήν ὑλική πραγματικότητα τῆς
βάρβαρης κυριαρχίας κι οὔτε γιά μιά στιγμή δέν πίστεψε στήν μονιμότητά
της.Εζησε τήν Γαλλική καί Ὀθωμανική κατοχή τῆς Αἰγύπτου ἀλλά κυρίως τήν
Τουρκική κατοχή τῆς Πατρίδος του, τῆς Ελλάδος,πού πολύ τόν εἶχε ἐπηρεάσει .Σέ
ὅλα ὅμως αὐτά τά δεινά ἔβλεπε μιά περαστική θεομηνία πού τόν ἐξάγνιζε καί τόν
προετοίμαζε.Κι ὄταν ἤρθε ἡ ὤρα πῆρε τήν μεγάλη ἀπόφαση νά ἀφιερώση τό ὑπόλοιπο τῆς ζωῆς του στήν ἐπιτυχία τῆς
Ἐπαναστάσεως καί στήν ἀπελευθέρωση τῆς Πατρίδος του.Κι’ὅταν ἐξορμᾶ κανείς γιά
τέτοιες τολμηρές κατακτήσεις ,πρέπει νά ἔχη καί δύναμη καί ψυχική τόλμη νά
ὑποστεῖ θυσίες ἀνάλογες μέ τήν πραγματοποίηση τοῦ μεγάλου ὀράματος.
Κι’ὁ
Θεόφιλος πίστεψε καί ἔζησε μέ τό ὄραμα τῆς λευτεριᾶς, ἔγινε ὁ ἀναζωπυρωτής τοῦ
ἐθνικοῦ φρονήματος τῶν νησιωτῶν,διαπρύσιος κήρυκας τῆς ἀπελευθέρωσης γιά τήν
ὁποία ὑπέστη κόπους καί μεγάλες θυσίες δοκίμασε δέ καί πολλές πικρίες ὅπως
ἄλλωστε καί ὅλοι οἱ Φιλικοί.
Γιά τήν συμβολή του στήν Ἐπανάσταση γνώρισε ὣς
ἂνταμοιβή τήν ἔκπτωση ἀπό τόν θρόνο του τήν ἐγκατάλειψη,τήν πενία καί ἀπό τούς
συγχρόνους του τή λήθη καί τήν ἀγνωμοσύνη.Κι’αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη ἀλήθεια.Μιά
παχειά λήθη καλύπτει τά ὀνόματα τῶν ἡρώων πού ἀγωνίσθηκαν «ὑπέρ πίστεως καί
πατρίδος», καί στό παρελθόν, ἀλλά καί σήμερα ἀκόμη περισσότερο.
Ἐμεῖς
ἔχουμε,κατέχουμε καί ἀπολαμβάνουμε τήν ἐλευθερία ὡς κεκτημένο, ἄλλοι ὑπῆρξαν
ὅμως οἱ ἐμπνευστές,οἱ προωθητές ,οἱ ἐλευθερωτές. Αὐτούς τούς λησμονήσαμε.Ἔτσι
δυστυχῶς ἀμείβονται έν πολλοῖς, ὅσοι
ἐργάζονται γιά τήν πατρίδα, τήν ἐκκλησία , τό ἔθνος ἀγνά, άνυστερόβουλα, πιστά
καί ἀφοσιωμένα. Οἱ Φιλικοί δέν διεκδίκησαν διοικητικές θέσεις καί ὀφίκκια στό
ἐλεύθερο πλέον Ἐλληνικό κράτος.Ἔμειναν ταπεινοί, ἤσυχοι μέ τήν συνείδησή τους
ὄτι ἐπετέλεσαν τό καθῆκον καί τό χρέος τους πρός τήν πατρίδα μέχρι
τέλους.Ἔζησαν λησμονημένοι στή μοναξιά τους καί παραθεωρημένοι ἀπό τούς
κρατούντας, πέθαναν πάμπτωχοι ἀλλά ἄφησαν πίσω τους μιά μεγάλη ἡθική καί
πνευματική κληρονομιά.
Τό 1821,ειναι καί θά παραμείνη ὁ ὑψηλός
ἰστορικός καί συνάμα πνευματικός χῶρος ,
ἡ ἱερά κιβωτός τοῦ Ἑλληνισμοῦ , τό ταμεῖο τῶν πρότυπων μορφῶν καί ὑποδειγμάτων
βίου πού γαλβάνισε μέ αἴμα ἡ ἰστορία καί τά ὕψωσε ἐκεῖ ὅπου στρέφεται ὁ
ἄνθρωπος γιά νά ζητήσει ἔμπνεύσεις ζωῆς.
Αὐτή
τήν μαρτυρία ζωῆς μᾶς δίνει ὁ Πατριάρχης Θεόφιλος.Ἀξίζει ὡς Ἕλληνες καί
Χριστιανοί νά ζοῦμε καί νά ἀγωνιζόμαστε ὑπηρετώντες ἀξίες καί ἰδανικά πού
θωρακίζουν τίς συνειδήσεις καί
διοχετεύονται τίμια καί ἀληθινά σέ ὅλων μας τίς καρδιές,προκειμένου νά
σταθοῦμε καλά στόν ἀγῶνα τῆς ζωῆς,νά ἀντισταθοῦμε γενναῖα καί νά διασώσουμε τό
ἀνθρώπινο πρόσωπο,τήν μαρτυρική μας εκκλησία καί τό ἰστορικό μας γένος ἀπό τόν
ὀδοστρωτῆρα τῆς παγκοσμιοποίησης πού ἐπαγγέλεται ἰσοπέδωση,αλλοίωση καί λήθη
τῆς ἐνδοξης ἰστορίας μας,τοῦ πολιτισμοῦ μας ,τῶν ἑλληνορθοδόξων παραδόσεών μας
Τήν μελέτη μου αὐτή,τήν ὁποία προλογίζει ὁ Μακαριώτατος Πάπας καί Πατριάρχης Ἀλεξανδρείας κ.κ.Θεόδωρος, τήν ἀφιερώνω στούς
σεβαστούς μου γονεῖς ὡς ἀντίδωρο εὐγνωμοσύνης,στόν πατέρα μου πού ἀναπαύεται ἐν οὐρανοῖς καί στήν μητέρα μου
πού στέκεται χρόνια τώρα βοηθός καί συμπαραστάτης στήν καθημερινότητα τῆς
ἱερατικῆς μου ζωῆς καί πορείας.
ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ
ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ ΑΜΠΕΛΟΚΗΠΩΝ
50
ΧΡΟΝΙΑ ΕΝΟΡΙΑΚΗΣ ΖΩΗΣ ΚΑΙ ΜΑΡΤΥΡΙΑΣ
ΑΘΗΝΑΙ 2008
Μέ τήν εὐκαιρία τῆς συμπληρώσεως πεντήκοντα
ἐτῶν ἀπό τῆς ἡμέρας τελέσεως τῶν Ἐγκαινίων τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Ἁγίου Δημητρίου
Ἀμπελοκήπων τῆς Ἱερᾶς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν,ἐπιμεληθἠκαμε καί ἐκδώσαμε πολυτελή
ἀφιερωματικό τόμο ἑορτάζοντας τό γεγονός μαζί με ἅλλες λατρευτικές και
πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Τον τόμο προλογίζει ὁ Μακαριώτατος
Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν και Πάσης Ἑλλάδος κ.κ.Ἱερώνυμος και ἀναφέρονται πολύτιμα
ἰστορικά στοιχεῖα γιά τον παλαιό και την ἀνέγερση τοῦ νέου Ναοῦ,γιά τά πενήντα
χρόνια ἐνοριακῆς ζωῆς και λειτουργίας,γιά τήν ἀρχιτεκτονική καί τόν ζωγραφικό
διάκοσμο τοῦ ναοῦ,γιά τά Παρεκκλήσια καί τά ἐκκλησιαστικά ἰδρύματα τῆς Ἐνορίας
,γιά τήν πλούσια πνευματική διακονία, τούς διακονήσαντες κληρικοὐς καί
συνεργάτας κι ἕνα πλούσιο φωτογραφικό ὑλικό.
